Balık avında başarılı olmanın püf noktaları

1-Önce balığın avlanma saatlerini kaçırmamak lazım.
Balıklar günün belirli saatlerinde çıkıp avlanırlar veya
beslenirler.Sabahın erken saatleri bu açıdan en uygun
zamanlardır,bu erken saatler bile kendi içinde farkeder.
İnce parekete atanlar ya gecenin bir zamanı oltaları de-
nize bırakırlar ya da sabaha karşı daha güneş doğmadan
bırakırlar güneş çıkar çıkmaz toplarlar.Aydınlığa kalırsa
bizim buralarda sülük dediğimiz canlılar toplanır yakala-
nan balığı delik deşik ederler.Bu avlanma saati benim
kendi deneylerime göre mevsime göre de değişiklik gös-
terebiliyor.Mayıs ve haziran aylarında saat1,5-2 dedi mi
balıkların hareketlendiğini ve o saatlerde lahos,orfoz gibi
balıkları çok yakaladığım olmuştur.Yinebu avlanma saat-
leri derinliğe göre de değişiyor.Lamburta sabah 8 gibi çok
saldırgan olur bir de öğleye doğru yeme istekli atlıyor.
Kapalı havalarda balık çoğu zaman istekli oluyor.Akya
sırtısı çekenler daha çok öğleden sonra verim alırlar.
Kıyı balıkçılığında erken saatler ve bir de güneş batmaya
yakın daha iyi netice alınır.Levrek ve kefal gibi balıklar
bu saatlerde yemlenmeye çıkarlar.Balıkların sunmasında
denizin sakinliğinin de rolü vardır.Çok sakin,çarşaf gibi
havalarda balık sunmaz,biraz deniz dalgalanınca yeme
sunmaya başlarlar.Ama ne olursa olsun avda erken kal-
kan kazanır.2-Avlanma alanının doğru tespit edilmesi de
sonuç için önemlidir.Balıkların yem bulabildikleri,saklana-
bildikleri,oksijenin bol olduğu yerler.Mercan,salagöz,
karagöz gibi balıklar kırmalık kayalık alanlarda bulunur.
Buralardaki yengeç yavruları,kabukluları yiyerek besle-
nirler.Buralar tecrübeyle veya radarlarla tesbit edilebilir.
Bizim burada"kadedi"dediğimiz ucunda kurşun olan kös-
tekli dip oltası ile avlanma bölgesi hakkında bayağı bilgi
toplayabiliriz.Bu nasıl olur;çıkan balıklardan,her cins ba-
lığın yaşadığı ortam bellidir.Renklerinden,bazı balıklar
(hani gibi) yaşa-dıkları ortamın rengini alırlar.Bazen olta
kayalara takılır hemen kerterizi almak lazım ve onu bir
yere not edin.Burunlar balıkların çokça bulundukları yer-
lerdir,buradaki dip akıntıları yemleri buralara getirir özel-
likle sırtı çekerken her burun bir av verebilir,dikkatli olmak
gerekir.Aniden yükselen dağların dipleri de aniden derinle-
şen yerlerdir ve buralarda da balıklar çok olur.Burunların
uzantılarında,çevrelerinde kayalık yerler vardır.3-Her ba-
lığa uygun doğru oltanın kullanılması balık avındaki verimi
artırır.Balıkçılıkta daima ince olta,küçük iğne ile daha iyi
sonuç alınır ama bunu balığın cinsine göre tesbitetmek
gerekir,küçük balıklarla büyük balıklar için gereken incelik
doğru tesbit edilmezse balığı kaçırırız.Özellikle mercan
salagöz gibi balıklarda ince misina çok önemli.Yine kefal,
levrek gibi balıklarda da avın sonucunu çok etkiler.
Bunlar misinayı ve iğneyi çabuk farkeden balıklardır.
4-Her balığın yaşadığı ortamlara uygun olarak sevdikleri
yemler vardır bu yemleri bulabilirsek balık avından iyi
bir netice ile döneriz.Kalamar,sübye,karides,ak yemler,
hertürlü balığın yiyebileceği yemlerdir.Sübye günlük
olmalıdır.Dipfrizden çıkmış kalamara her zaman balıklar
sunarlar.Bazen karidesin hafif kokmuşu iyi netice verir.
Bunların çoğu deneyerek bulunabilir.5-Hangi balık hangi
mevsimde,saatte nerede nasıl av vermişbunları unutma-
mak lazım,bir deftere bunlar not edilmeli.Sayılı fırtınalar
gibi bunlar yaşamda tekrarlanırlar.Sadece bir kaçgün,
veya hava durumu ile ilgili farklılıklar olabilir.

Bindiği Dalı Kesmek

Datça'da balıkçılar Denize küsmüşler.Balıktan boş
gelmelerinin yanında mazot fiatlarının fazlalığı da
onları zorluyor.Bindiği dalı kesmek olayı gibi ülke
mizde bir çokalanda benzer şeyler yaşanıyor.Balık-
çılar kilometrelerce ağ atıyorlar 2-3 kg balıkla geli-
yorlar.Olta balıkçıları onlar da aynı.Gelecek yıl balık
daha da azalacak,bunu görmekiçin kahin olmaya gerek
yok. Önce açıklardan başlayalım trollerin 3 milden 1,5
mile indirilmesinin etkilerini gözlerimle ve yaşayarak
gördüm.Demir bir kapak balıkların yaşadığı ortamı
mafediyor.Gözleri küçük her boy balığı yakalıyorlar..
2-Diğer balıkçılar her mevsim ağ atabiliyorlar
(barbun ve voli ağları),onların yasaklanması yok.
Balığın üremesine ve yaşamasına imkan yok bütün
sahiller ağlarla donanıyor.Bundan da geçtik balıkçı-
ların birçoğunda artık misina ağı kullanıyor. Gözleri
küçük,misina ağa balık gündüz bile yakalanabilir.
Tutulması yasak balıklar yakalanıp alenen satılıyor.
Kayalar sinağrit ağı denen ağlarla çevriliyor.Kayalara
takılan ağlar balıkların yaşama alanını yokediyor. Bütün
bunlar daha çok kazanç için, gelecek nesillere bir şey
kalmıyor.Gırgır ağlarına yasak geldiğinde , iş işten geçmiş
oluyor,çünkü buraları sıcak denizler olduğu için yumurtalı
balıklar dayakalanmış oluyor.Maalesef bir çok alanda ol-
duğu gibi denizlerde de sadece bugünü düşünenler çok.

Zargana avı

Balığın özelliklerinden bahsetmeyeceğim her amatör ve profes-
yonel balık avcısının tanıdığı bir balık.Kıyıdan amatörce avlan-
dığım yıllarda ilgimi çekerdi,daha sonraki yıllarda akya avında
yem olarak kullanıyordum,İpek sürütmesi ile bir kaç tane ya-
kalar balık avına öyle giderdim.İki kulaç uzunluğunda bedenin
ucuna turuncu renkteki ipek(balık malzemesi satanlarda
oluyor.) bağlanarak 15-20kulaç denize bırakılır,bedenle oltanın
birleştiği yerdeki fırdöndünün üst tarafına küçük bir kıstırma
takarsanız daha iyi olur.Ağır yolla giderken ipeğe atlayan balık
ipeğin dişlerine dolanması sonucu yakalanır.Amatörler iskele
gibi yerlerden avlanırlar,şamandıralı ve yemli bir olta kullanılır.
Şamandıradan sonra 40-50 cm boyunda bir bedenin ucundaki
iğnelere takılan sülük yem uzağa atılıp beklenilir(makaralı olta
ile daha iyi sonuç alınır).Şamandıra batınca çekilir ve yakalan-
ması sağlanır.İki iğne olayına gelince;yemin uzunluğu göz önüne
alınarak ilk iğneden sonra 3-4 cm sonra 2.bir iğne bağlanır,ilk
oltaya yakın ilk iğne yemin oltaya bakan ucuna(yemi tutar)2.
iğne yemin altlarına doğru geçirilir.Bunun avantajı balık yemi
ağzına alır almaz yakalanır,yutması falan gerekmez,kendim
denedim diğerleri yakalayacağım diye uğraşırken sen atıp
çekiyorsun,yeterki zargana olsun.Zargana kendi etine daha
bir iştahla atlar..Denediğim diğer bir yöntem aterina balığı
şeklinde döktüğüm kurşundan yapma balığın kuyruk tarafın-
da üçlü iğne oluyor.Sabit iğne,dökerken yerleştiriyorsun.
Atabildiğin kadar uzağa atıp kızla çekiyorsunuz,nasıl balık
yakaladığınıza şaşarsınız.Bu çeşit kurşundan yapılan yemlerde
mazgallama diye birşey var.Özel torbadaki civa ile balığı parla-
tıyorsunuz,çok faydası oluyor.Zarganalar göründüğünde balık-
çılarda bir heyacan olur,onun peşi sıra bir çok büyük balık da
kıyılara yaklaşırlar.Akya,lamburta gibi.

Balık avlama yöntemleri

Benim burada vereceğim avlanma yöntemleri daha çok
benim çevremde gördüğüm veya kullandığım yöntemlerdir.
AKYA Sırtı ile, canlı yem kullanılarak avlanılır,bunlar sübye
ya da zarganadır.Sübye her mevsim bulunabilir ama zarga-
nanın mevsimi vardır.Zaten büyük balıklar da bu zarganaları
kovalarken kıyılara sokulurlar.Ölü sübyeye de sunuyorlar.
Yapay yem, çift kaşık,sübye(yapay)Uzatma dediğimiz olta
ile canlı sübye ,Bırakma ile canlı sübye,zargana kullanılır.
Hani(burada hannos) yakalamak için kullandığımız oltalara
" kadedi" deniyor Datça da olta ile avcılığı yapılan nadir balık-
lardan.Şimdi onlar da bayağı seyrekleşti.Üç veya dört köstek
kullanırız,kurşun biraz ağırca olur.Buralarda avlandığımız sular
60 m den başlar.Oltanın dibe çabuk inmesi ve uçurtma olma-
ması için.Hava sakinse kurşun küçültülebilir.Arada bir çekerse-
niz yakalandığını görürsünüz.Yem olarak en çok kendi etini
sever,küçük çağonozlar,midye,ak yem her yeme sunar.Yeter
ki sunmaya istekli olsun.
KARAGÖZ Buralarda oltayla avcılığı pek yapılmaz.Amatörler
arada sırada kıyılardan yakalarlar.Çift köstekli olta kullanıyor-
lar.Yem midye,karides,sulina en sevdikleridir.Balıkçılar ince
parekete dediğimiz takımlarla yakalıyorlar.Güneş doğmadan
pareketeleri atıp, güneş doğar doğmaz toplamak gerekir.
KEFAL kıyı balıkçılığında anlatmıştım,geçiyorum.
LAHOs u ben uzatma dediğim olta ile çok yakaladım.Bizim
bildiğimiz buralarda kum lahosu(Lagos diye de geçer) ve kaya
lahosu diye iki çeşidi var.Kum lahosu lokantalarca daha tutulu-
yor.Dip sırtısı ile yakalayanları gördüm.Suların ısınması ile bir-
likte yumurtlamak için kıyılara yaklaşıyorlar.Bırakma olta ile
de yakalanır.Yem:canlı ve ölü sübye,kupes,kalamar.Kadedi
dediğimiz köstekli dip takımının biraz kalını ile de lahos yaka-
lanabilir.Sırtıda kaşık,yapay kalamar,rapala dediğimiz yapay
balıklar kullanılır.Kalın parakete ile(ana misina 80likveya 90
lık,köstekler 70 veya 80 lik) yem sardalya,tirsi bazen kalamar,
sübye de olabilir.Ama en verimli yem sardalya,zamanında
izmaritle de yakaladık.
LEVREK tuttuğum levreği anlatırken bilgi vermiştim.
MERCAN Datça ya ilk geldiğim yıllarda çok mercan yakala-
dım.Daha sonra trol ve diğer balıkçı tekneleri artınca hiç kalma-
dı.Son yıllarda biraz göründü şimdi yine yok.Biz mercanı 3 veya
4 köstekli kadedi dediğimiz dip oltalarıyla yakalarız.Bazı balıklar-
da misina kalınlığı ve olta büyüklüğü çok önemlidir,mercan da
bu balıklardan.Daima ince bir takım kullanırdım yalnız çekerken
dikkat etmeli,sık sık kafa vurur.Mercan da yem de çok önemli
taze kalamar veya sübye.Ama benim en favori yemim buralarda
Teke denilen çalı karidesidir.Özel çolgularla kıyılardan veya su
birikintilerinden tutardık.Olta avcılığında hiç bir balık buna daya-
namaz.Ne yazık ki şimdi tekelerde yok oldu balıklar gibi.Mercan
şimdilerde derin sularda ince parakete ile yakalanıyor.Yem
akyem,sulina,karides.Ben kalamar kullanırdım.
ORFOZ yakalanış özellikleri lahos da olduğu gibidir.Tekfarkı
daha önce de yazdım kayalara girerse çıkarmak çokz ordur.
O zaman" gulindir "dediğimiz çember şeklinde ağır yuvarlak
demirden sıcak demircilere yaptırılan bir alet kullanıyoruz,
çapı 20 cm ile 30 cm arasında.Bir tarafında misinanın geçmesi
için bir yarık vardır takılan misina içeri alındıktan sonra çıkma-
ması için bu yarık hortum gibi bir şeyle kapatılır.Gulindirin ken-
disine bağlı bir kalın misina veya ip vardır.Balığın ucunda olduğu
misina gulindirin içine alındıktan sonra gergin tutularak bu misi-
naya en dik olunacak vaziyet alınarak gulindirin ipi salınır.
Gulindir ağır olduğu için kısa bir zamanda balığa ulaşır.
Bazen kafasına çarpar balık ürkerek kendini salar,bazen dolaşan
misinaları kurtarır.Ama ben onca denemeden bir kaçında başarılı
oldum.Dalgalı ve rüzgarlı havalarda zor oluyor.Orfoz sırtı ile de
çok yakalanır.Çünkü akya sırtısı çekerken kıyılarda orfoz ve
sinağrite de denk gelebilirsiniz.Sadece orfoz için sırtı çekenleri
de gördüm o zaman yem yapay balık oluyor.Rapalanın başı
kırmızı yanları beyaz yapay yemi ile arkadaşlar çok yakaladı.
Orfoz lahosta kullanılan parekete takımıyla da çok yalkalanır.
PALAMUT yakaladığım palamutları anlatırken bilgi vermiştim.
Palamutların çok olduğu zamanlarda çapari ve kadedi ile de
yakaladım.Ama bizim buralarda daha çok sırtı ile yakalanıyor.
Sırtıda kaz veya martı tüyü bazen kırmızı horozun kuyruk
tüyleri,yapma balıklar bu balıkları seçerken içi bilyalı olanları
seçin çok farkediyor.Burda aklıma geldi;kadedi dediğimiz kös-
tekli dip oltasıyla avlanırken ben kösteklerden sonra 4,5 tane
kaz tüylü köstek kullanırdım,oltayı çekerken oralarda kolyoz,
palamut falan olursa sunar.
ZARGANA bizim denizlerimizde zarganalar daha çokAğustos
ayıyla birlikte kıyılara yaklaşıyor.Bu konuda ayrıca bilgi
vereceğim.

Patatesli Balık
Patatesleri

Balık Avında Yemin Önemi

Balık avında kullanılan yem avın başarılı olması açısından
büyük önem taşır.Amatör olsun,profesyonel olsun herkes
bunu bilir ama her zaman uygulayamaz.Bazen bilgisi yeter-
siz kalır,bazen yem bulma imkanları olmaz.Benim ağlarım
yokken canlı sübye bulcaz diye balıkçıları beklerdik.Bayağı
para ödediğimiz de oldu.Denize gidenler boş döndüklerinde
söyledikleri şey genelde deniz kurudu olur.Evet eskisi gibi
balık yok,ama birtakım becerilerini ,yaratıcılığını kullanıp
yakalamaya devam etmen gerekir.Bazen de balık olduğu
halde bu yem ve olta konusundaki bilgisizliklerden boş dö-
nerler. Yem balığı çekerse avın başarısız olma şansı çok
azdır.Pekçok balık akyem dediğimiz beyaz,parlak yemlere
ilgiduyar.Suda yansıyarak balıkların ilgisini çekerler,görün-
meleri kolay olur,lezzetleri de balık için çekicidir.Diğer bir
husus yemin tazeliğidir ki bu hepsinden önemlidir.Bir usta
olta balıkçısı tanıdığım "balık gibi düşünceksin"derdi.Kendi-
ni balığın yerine koycaksın azcık.Benim kullandığım akyem
kalamardı,tabii o zamanlar kendimiz yakaladığımız için do-
labımızda bolca bulunurdu.Yoksa almaya kalksan bayağı
pahalı.Ama bazen öyle olurduki balıklar ona bile sunmazlar-
dı.Sülüne,karides,midye içi gibi yemlere hiçbir zaman hayır
demezler.Kalamar olmadığında sübye kullanabilirsiniz .
Nisan ayları sübyelerin yumurtlama ayları ve bazı eski balık-
çıların dediğine göre bu aylarda tatları kötü olduğundan ba-
lıklar nazlı olurlarmış.Hakikaten birçok sübye ile avlandığı-
mız olur boş gelirdik.Bu işler tecrübe,bilgi,yetenek işleri.
Kendi yemini kendin bulursun.İyi balık yakalayan birbalık-
çı için duyduğum,bu aylarda paraketede sübyeyi yem
olarak kullanmadan önce kumun içinde ovalarmış,yemin
o yumurtlama dönemine özgü tadı gitsin diye.Yine bu pare-
ketelerde deniz hıyarı denen bir canlıyı da yem kullanırlardı.
Bir ara koruma altında diye duydum,nesli tükeniyor.Taze
sardalya,tirsi de ilgi çeken akyemlerdir.İzmarit,Aternos,
zargana, da diğer akyemlerdir.Karidesleri yem olarak kulla-
nacaksanız kafalarını koparıp hafif tuzlandıktan sonra küçük
naylon torbalarda buzdolabında muhafaza edebilirsiniz.Bir
de bizim buralarda Teke dediğimiz çalı karidesleri vardır.
Olta avcılığında bunun yerini tutan yem bilmem,eskiden
çolgularla deniz kenarlarından, durgun sulardan yakalardık.
Şimdilerde nesli tükendi sanki.Buzdolabında saklamaya gel-
mez kullanacağın kadar yakalamalı.Kefal avında genellikle
hamur,ekmek kullanılır.Bunun için de yemleme önemlidir.
Kayıkların arkasından kefal yakalayan birisini gördüm hiç
boş yok her gidişinde yakalıyor.Dikkat ettim yanında bir
naylon kova ,yarısına kadar ekmek içi ve balık çiftliklerin-
de kullanılan yemi karıştırıp hazırlamış devamlı bulundu-
ğu yere atıyor aradan da kendi oltasına takılanlar oluyor.

14 Ocak 2009 Çarşamba

Balıkçının emeği

Hangi balıkçı olursa olsun emeğinin karşılığında bir şeyler

yakaladığı zaman yüzü değişir,bütün yorgunluklar unutu-

lur,bunda işin maddi tarafının yanında "bir şey yakalaya-

madın mı "sorusu balıkçıya zor gelir.Alttaki fotoğrafta

Karaköy'lü balıkçı Celal sırtı ile yakaladığı orfozla,yukarı-

da Datça Limanından balıkçı Sedat parekete ile yakaladığı

mercanlarla görülüyor.

Yakalandıklarında balıkların davranışı

Oltaya takıldıkları anda her balığın kendine özgü bir tep-
kisi vardır.Bunlar bilindiği ve soğukkanlı davranıldığı tak-
dirde balığın kaçması çok az bir olasılıktır.Ama bazen ne
kadar dikkatli olursanız olun oltaya yakalanan balığın eli-
nizden kaçıp gidişini üzülerek yaşarsınız.Dip balıklarının
ve orta su balıklarının oltaya yakalandıkları anda tepkile-
ri farklıdır.Lahos orfoz diplerde,çoğunlukla kayalık,mağa-
ralık ve batıklar civarında yaşarlar.Sadece beyaz lahos
dediğimiz lahos kumlarda yaşar.Bu balıklar yakalandığı
anda hızlıca çekilmeli veya tekneye yol verilerek bulun-
duğu mahalden uzaklaştırılmalıdır.Özellikle orfoz yuvası-
nın çok yakınlarında gezinir,yakalandığı anda oraya kaç-
mak ister ulaşırsa onu ordan çıkarmak mucizelere kal-
mış bir şey.Lahos onun kadar olmasa da yine de hiç
boşlukvermeden çekmek lazımdır.Oltanın kopması diye
bir şeyçok nadirdir çünkü bu balıklarda kullanılan misi-
nalar en az 70 liktir.Sinağrit de diplerde kayalık mahal-
lerde gezinir ama çekmesi en kolay ve zevkli balıktır.
Kayalara takıldığı nadir olur.Siz çekerken balık boşan-
mış gibi olur aldanmamak lazım çünkü size doğru geli-
yordur.Kayığa alırken veya olta çıkarılırken dişlerine
dikkat etmek gerekir.Akya da diplerde yemlenen bir
balıktır,kayalık yerlerde gezer.Ama orta sularda gez-
diği de çok olur.Yakalandığında büyüklüğüne göre bir
zorluk yaşarsınız.40-50 kg lıklarına çok rastlanılr.Be-
nim yakaladığım en büyük akya 20 kg geldi ama bah-
settiğim kilolarda yakalayan arkadaşlarım oldu.Akif
reis akya avının ustalarındandır zamanı gelince bah-
sedeceğim.Yakaladığımda orfoz sandım çok hızlı çek-
tim,yaklaşınca kayalara,derinlere doğru hamle yaptı,
kontrollü olarak arada bir kalama verdim misina kop-
masın veya zorlanıp da iğne ağzından çıkmasın diye.
Kaç kiloluk olursa olsun akya yakalandığın da derine
dalar,kayalık yerlere gitmeye çalışır,başarırsa misi-
naları kayalara dolayarak koparıp gider.Bu balıkları
kayığa alırken kakıç kullanırsanız iyi olur.Akya gibi
büyük balıklarda misinayı çekerken dikkatli istifle-
mek gerekir,bir yerimiz misinaya takılırsa tehlikeli
olabilir.Akya kayığı gördüğü anda hareketleri sertle-
şen bir balıktır.Turna balıkları fazla zorlamaz,çabuk
yorulur.Ağzındaki dişler çok keskindir.İçeriye alır-
ken veya olta çıkarılırken dikkat etmeli.Torik pala-
mut,önce derine kaçmaya çalışır sonra size doğruyü-
zer.Boşluk vermeden,asıldığında kontrollü bir kala-
ma vererek çekmek lazım.Kayığa alırken çolgu kul-
lanırsanız iyi olur.Müren mığrı,olta ile avlanılırken
zaman zaman oltanıza takılırlar ve pek hoşunuza
gitmez.Özellikle müren balığının dişleri çok keskin-
dir,dikkatli olmalı,uzaktan misina kesilerek kurtul-
makta fayda var.Isırırsa en geç iyileşen yaralar bu
ısırıklardadır.Ağzında çokça zararlı bakteri barındı-
rır.Kendini misinaya dolayarak düğümler,misinayı
kesmekten başka çareniz kalmaz.Levrek balığını
ben çok yakaladım,hem de ince misinayla.Fazla
zorluk çıkarmıyorlar arada bir zorladıkları oluyor
o anda serbest bırakmadan biraz kalama vermek
lazım.Boşluk verirseniz kulağının arkası jilet gibidir
keser.Kayığa alıken veya oltayı çıkarırken çok dik-
kat etmeli elizi kestirirsiniz.Mercan yakalandığında
hemen çekilebilirler.Avcılığı çok zevklidir.Küt küt
vurarak gelirler o anda biraz duraksamak oltanın
kopmasını önler.Lambuka(bizim buralarda
lamburta) çokça yakaladığımbalıklardan.Gelirken
hiç boşluk vermeden çekmek lazım.O havalara
zıplar,sağa sola gider farketmez misina sağlamsa
hızla çrkip kayığa alınır.Lamburta avında balığı
kayığa aldığınızda hemen başından, tutup oltayı
çıkarıp çolgu gibi veya derince naylon bir varile
atıp üzerini kapatmak gerekir,Kayığa girdikten
sonra iyice delirir,etrafı üstünüzü pisletir.3-4
kiloluklarında daha değişik bir strateji izlerdim
ve kaçırdığım çok nadir olurdu.Balık oltayı aldı-
ğında asılır götürür bırakırım gitsin diye biraz
gittikten sonra asılarak oltayı ağzına taktırırım.
Sonra diğer bir oltayı atarak aynı işlemi yapar
diğer yakaladığım balığı çekerim.Çok denedim
hemen çekmezseniz büyük lamburta sakinleşiyor
kuzu gibi geliyor.Öbür türlü çılgın bir şekilde gelir-
ken oltadan kurtulduğu çok oluyor.Balıkçılarda
böyle kaçırma hikayeleri çoktur.Ben oltaya takıl-
dıktan sonra çoğunlukla balığı kaçırmam,acele et-
mem oltayı ağzına iyi geçiririm,bir de bu boşluk
verme olayını iyi ayarlarım.

Balıklar Ağaca Çıktı

Datça limanında bu görüntü her zaman vardır.Yalnız biraz

erken gidip Sedat Akkaraca'nın çay evinde biraz oturacak-

sınız.Denizden gelen balıkçılar hem biraz soluklanmak hem

de bir alıcı çıkar diye bu ağaca balığı asar bir yandan demli

çaylarını yudumlarken balıkları gururla seyrederek yorgun-

luklarını atarlar.Tabii fotoğrafta balıklar az gibi görünse de

bugünkü hava durumuna göre iyi birneticedir.Ben fotoğraf

çekerken balıkçı arkadaşlar balıklar ağaca çıktı diye takıldı-

lar ben de başlığı öyle yaptım.

Domuz Balığı

Bu balık da son yıllarda bizim buralarda görülmeğe başlandı.

Uzatma yaparken canlı yemlerimizi parçalıyorlardı.Daha

çok burunlarda rastladımÇok kalın bir derisi var,dişleri

de keskin kimi eti güzel diyor ama yiyeni görmedim.

Daha önce gördüklerim aşağıdaki resimdeki gibiydiler,

yukardaki resimde açık renkli olanı kumda yakalanmış,

aralarındaki farkı görmeniz için yanyana koydum.

Melanur avında sarmalı olta

Sert köpükten yapılmış şamandıraya bağlı 30 luk misinaya

üçlü iğneleri 2,5 cm arayla(6 iğne yeterli)bağlıyorsunuz sonra

düzgünce hazırladığınız bir ekmek parçasını dikkatlice şaman-

dıranın üzerine sarıp iğneleri doluyorsunuz.Balıkların buluna-

cağı yerlere bırakıp bekliyorsunuz yakalanır yakalanmaz tek-

nenizle gidip balığı alıyorsunuz.Bu iş için bu takımdan en az

dört beş tane yapmalısınız,iğneleri bulabildiğiniz kadar küçük

kullanmalısınız ve galvanizli olmalı.Şamandıra silindi rşeklinde

4 cm çapında falan olmalı.Son duyduğuma göre şamandıra ola-

rak ampul kullananlar varmış parlaması balığın dikkatini çeki-

yormuş.Bu takımdan bahsettiğim bir arkadaşım bu hafta sonu

denedi melanur ve karagöz yakalamışlar.Tabii bu işler tecrübe

işi deneyerek en uygun yolu bulacaksın, kayık olmadan bu av-

lanma olmaz.Uygun koy ve burunlara gidip balığın olduğu derin-

liklere oltaları bırakmak gerekiyor,yakalandığında da hızlı hare-

ket etmelisiniz.Bu takımın avantajı normal bir sarmalıya sunma-

yan balıkların bu oltaya sunması ikincisi oltayı istediğiniz sulara

gidip bırakabiliyorsunuz.

Kıyılarda balık yakalamak

.Zamanında ben de kıyılarda balık tutacağım diye çok koş-
turdum.Sonra teknelerimiz olunca gelip geçerken merakla
bakardık,bir şey yakalamışlar mı diye.Kıyı avcılığında balı-
ğın yerinin ve avlanma zamanının iyi belirlenmesi gerekir.
Ne zaman,nerde ne avlayacağız.Takımımızı ona göre yapa-
cağız ona göre yem kullanacağız.Bu konuları bilmeyen arka-
daşları görüyorum bazen öylece bekliyorlar.Amatör avcılık-
larda bir şey yakalamasan da dinlendirici bir yanıvardır.
Denize bakar hayal kurarsın,günlük sorunlarından biraz da
olsa uzaklaşırsın.Ufak tefek deolsa bir şeyler yakalarsan
daha zevk alırsın.Bir de kendi yakaladığın balıktan ailenin
de tattığını düşünün,zevkine diyecek olmaz.Bütün balıkçılık-
larda balığın yemlendiği,gezdiği alanları bulmak şansımızı
çok artırır.Yoksa boşu boşuna beklersiniz.Yeri buldunuz
diyelim avlanma saati de çok önemlidir.Hadi onu da yerine
getirdiniz balığın cinsine göre taze ve sevdiği yemi kullanma-
lısınız.Kefal gibi yüzey balıklarında balığın o bölgede olup ol-
madığını bulunduğunuz yere bir kaç ekmek parçası atarak
anlayabilirsiniz.Levrekde şişirilmiş boş bir yem atarsanız
levreğin olup olmadığını tahmin edebilirsiniz.Yeme atlama-
sa bile etrafında dolanışını görebilirsiniz.Hangi balık olursa
olsun yemleme önemlidir.20 m ye kadar derinliklerde
karagöz,çipura,levrek sinağrit,akya,gibi balıklara rastlaya-
bilirsiniz.Daha önce de dediğim gibi kayalık,kırmalık,çakıllık
yerlerde şansınız artar.Ekmek ve hamur ile kefal,sarpa,
karagöz,sokkan gibi balıkları yakalayabilirsiniz.Ekmekle avla
nırken çıplak,levrek gibi balıkları yakalayanları çok gördüm.
Bizim buralarda çoğunlukla sarmalı denen15-20 oltanın birer
santim arayla bağlandığı oltalar kullanılıyor.Benim uğurlu
sayım 14 idi,14 tane olta bağlardım.İlk iğne ve son iğne ekme-
ğin kabuğunda sağlamca bir yere batırılır.Bunu sararken balı-
ğın ekmeğe sunduğunda kolay yakalanması için dikkatli olmak
gerekir.Dışarda ekmeğin içi kalır iğneler aralarda fazla dikkat
çekmez.Bazen balık dipte gezer,ekmeğin içine bir ağırlıkkoyup
attıklarını ve bayağı balık yakaladıklarını çok gördüm.Kefal
avcılığında gençler çoğunlukla iki iğneli bir takım kullanırlar.
Uçtaki iğnenin 15 cm gerinde 15 cmlik bir kösteğe bağlı ikinci
bir olta vardır.Ekmekden küçük parçalar oltalara takılır.Burada
ustalık 1- oltayı uzağa atabilmek 2-balıksunduğu anda çekebil-
mektir.Yoksa ekmeği balıklar hemen alırlar.Balığın sunduğunu
anlamak için küçük bir köpükten şamandıra kullanılır.Şamandı-
ra suya batar batmaz çekilir.Bu usulde avcılıkbir kayık veya
bottan yapılırsa daha ,iyi netice alınır.Bu bahsettiğim ikili olta,
becerebilirseniz çok iyi netice verir.Kullanılacak misina 25lik
ile 30 luk arasında olmalıdır.25 lik misinanın görünmemesi ve
batmaması açısından iyidir ama,sağlam markalar tercih
edilmeli. Kıyı avcılığında yanınızda küçük de olsa bir çolgu
mutlaka bulun durulmalı.Yakalayamam demeyin denizden
nasıl bir balık geleceği hiçbelli olmaz.Aceminin şansı çoktur
derler.Kefal gibi balıkları yakaladığınızda hiç aceleye gelmez,
sabırlı,sakin olmak gerekir. Asıldığında boşluklar bırakarak
boşanmasını önleyebilirsiniz.Bu oltalarda kullanılan iğneler
çoğunlukla küçüktür.Zorlarsanız açılır veya balığın ağzından
çıkabilir.Olta numaraları rakamlar büyüdükçe küçülür.Büyük
balık avında biz 6-7-8 lik iğne kullanırken kefal avında 14lük
ve yukarılar tercih edilir.Karagöz gibi balıklar hem ekmekle
hem de solucan,midye türü yemlerle yakalanırlar.Karides,
akyem,denizkurdu da sevdiği yemlerdir.Dip balığı oldukları
için kurşunlu,zokalı oltalar kullanılır.Benim bu sayfalarda
bahsettiğim avlanma ege,güney ege ve kısmende Akdeniz'
dedir.İstanbul,Marmara değişik özellikler gösterir.Onun için
bu bölgelerden gelip balık avlamak isteyen arkadaşlar kısa
zamanda sıkılıp vazgeçmektedirler.Her denizin kendine özgü
özellikleri vardır.

Kalamar avında misinanın yapma balığa bağlanması

Yukarıda açıklamaya çalıştığım bağlama şekli fabrikanın

önerdiği bir şekildir.Yapma balıklarda hareket çok önemli

olduğu için bu bağlama şekli hareketi kısıtlamaması açısın-

dan önemli.Yalnız sürtünmeden dolayı misina zayıflıyor

arada yeniden bağlamakta fayda var.Bu sırtılarda kullandı-

ğım kurşunu çoğunlukla kendim dökerdim.Ortasında bırak-

tığım boşluktan kalınca bir misina geçirip her iki ucuna

fırdöndü bağlardım.Bu şekilde hazır kurşunlara güvenme-

yin fırdöndüler kırılabiliyor.Burada kurşunla yapma balık

arasını 3 kulaç gösterdim bu gezeceğiniz derinliklere bağlı

olarak değişebilir.Çok kıyılarda hiç kurşunsuz gezebilirsiniz.

Bazı hazır balıklarda bir ağırlık var o da kurşun olayını de-

ğiştirebilir benim bahsettiğim rapala cinsi yapma balıklar.

Bu şekilde bir kurşun ve bağlama şekliyle 3 m lik derinlik-

lerde geziyordum.Eğer daha sığ sulara girmem gerekirse

başka hazırladığım,daha hafif bir kurşunla avlanıyordum.

Kalamar Avında kullanılan yapma balıklar

Kalamar avında kullanılan pek çok çeşit yapma balık var.

Eskiden sadece rapala markalar vardı.Ben her çeşidini

denedim sonunda rapalalarda karar kıldım,ya onlarla

başladığımız için diğerlerinde tam bir netice alamadım.

Üstteki resimde bir rapala ile tombik dediğimiz yapma

balık görülüyor.Rapalaların önündeki eğik mikamsı çıkın-

tılar yapma balığı suda giderken sağa sola hareket ettire-

rek canlı balık etkisi yaratırlar.Sırtı çekerken bu türler

kullanılır,diğer tombik dediğimizde bu çıkıntı yoktur bun-

lar kayık hareket ettirilmeden yapılan avlanmalarda kulla-

nılır.Ya kadedi dediğimiz oltanın üst kısmına 20 cm lik bir

köstekle bağlanılır ya da altta bir kurşun ile 2-3 tanesi üst

üste bağlanarak dibe indirilir arada bir birkaç m çekip bıra-

kılır.Tombiklerle gündüz de kalamar avlanabilir.

Kalamar Avı

Kalamar avı kasımın ortalarında başlar bizim
sularda.ocak,şubat nadir olarak martta da
avladığımız oldu.Tabii her zaman avlanmaya
çıkamazsınız.Hava iki gün güzelse dört gün
bozuk olur.Kış şartları ne olacağı belli olmaz.
Bir kez kalamar avına çıktıktan sonra
hergün sabırsızlıkla o anı beklersiniz.Bunda avın
zevk vermesi kadar vücudun o oksijenli havayı
istiyor olmasından diye düşünüyorum.Hava karar-
maya başlar başlamaz kalamarlar akın akın kıyıya
doğru hareket ederler.Siz de kayığın arkasından
misinayı 15-20 kulaç salarak yalancı balıkla
sırtıyı çekmeye başlarsınız.Bundan sonrasında
tecrübe önemlidir.Kalamarın bulunacağı yerleri
en kısa zamanda tesbit etmek.Zikzaklar çizerek,
bazen kıyıya paralel ,bazen dik motor rölantide
gezer durursun.Önceleri 4 veya 5 kayık olurduk.
Sonra bu sayı her yıl katlanarak arttı.
Gece karanlığında birçok tekne ateş böcekleri
gibi dolanıyor.Dikkat isteyen bir iş ;küçük bir
dalgınlıkta tekneler çarpışabilir veya karaya falan
oturabilirsiniz.Kalamarlar ilginç canlılar,bilim
adamları daha henüz çözebilmiş değiller.Tam bir
sürüye denk gelmiş yakalıyor iken birden bakmışsın
yok olmuşlar.Ve bu sayede de nesillerini devam
ettirebiliyorlar,bunca avcıya rahmen
(büyük balıklar ve insanlar)Sonra belli bir saat
sonra tekrar bir akın olur. Bulundukları su derin-
liklerini tahmin edip onagöre kurşun ağırlığını
ayarlamak gerekiyor.Karanlık gecelerde avın sunması
kısa sürüyor kendimizce buna değişik yorumlar
yapardık.Daha eskilere; göre karanlıkta kayığın
pervanesi yakamoz yapıyor ve kalamarın ürktüğü
üzerine ama tam nedenini kimse bilmiyor.Ayın
olduğu gecelerde belirli aralıklarla sabaha kadar
yakalayabilirsiniz.Hazır sırtıların olmadığı
zamanlarda misinanın ucundaki iğneye parlak bir
balık ağzından geçirilir kürekle gezerdik,
kalamar balığa yapışınca yavaş yavaş çekerek
kayığın yanına kadar getirerek çolgu veya ucuna
üçlü iğne bağlanmış bir çubukla çeker alırdık.
Çolguyu kalamarın arkasına vurmak gerekiyor çünkü
geriye doğru hamle yapar.İzmir taraflarında avı
ve zamanı değişik olabiliyor.Oralardaki balıkçı-
lardan durdukları yerden tombik dediğimiz hazır
oltalarla avlandığını duymuştum,yazın da avlanı-
lıyor.Yakalandığı zaman kayığı hemen boşa almak
gerekiyor.Dikkatli bir biçimde çekmek gerek,
uzantılarından yakalandıkları için küçük bir
zorlamada kopar.Yaklaşınca su fışkırtırlar,
mürekkep atarlar dikkat etmezseniz yüzünüz
gözünüz berbat olur.Bazı zamanlarda sık sık
uzantıların koparak kaçırdığınız olur bunun
nedenini;kalamarın yumurtada olmasına bağlıyorlar.
Kalamar avında en hoşuma giden gecenin karanlı-
ğında doğayla bütünleşiyorsun.En küçük bir ışığı,
hareketi algılayıp ona göre tepki veriyorsun.
Soğukla,karanlıkla bazen denizle de mücadele
ediyorsun.Karanlıktahareket etme yetilerin çok
gelişiyor. Sonra güneş batmak üzereyken gökyü-
zünün aldığı renkler anlatılacak gibi değil.
Şimdiki fotoğraf makinam o zaman olacaktı.
Gönderen MUZAFFER

İsmet Kaptan

İsmet kaptan Datça'nın en eski denizcilerinden,Babadan

balıkçı.Aynı yaştaki balıkçıların çoğu artık denize gitmi-

yor o hala var gücüyle çocuklarına yardım ediyor,saba-

hın dördünde pareketesini atıyor,gelince de dinlenmek

yok paraketeler elden geçiyor,kopanlar yerine konuyor,

yaralı misinalar ayıklanıyor.Onun uzmanlık alanı ince

parakete,salagöz,karagöz,fangri gibi balıkları yakalıyorlar.

Parakete atmadıkları zaman ağlar tamir ediliyor,çalışmaz-

san ,uğraşmazsan bu işten ekmek yiyemezsin.

Dip sırtısı(orfoz-sinağrit-akya)

Bu sırtı ile Orfoz,Lahos,Akya,Sinağrit gibi balıkları yakala-
yabilirsiniz. 0.90 lık100 kulaç misina mantara sarılırucuna
4cm lik bir sağlam fırdöndü bağlanır.Bundan sonra 0.70 lik
misinadan 3 er cm lik fırdöndülere bağlı birer kulaçlık misi-
nanın ortasına 70 grlık kurşunlar konularak,altı-yedi kez
tekrarlanır.Bu sayı derinliğe bağlı olarak artırılabilinir.Yine
fırdöndü bağlanarak 7-7,5 kulaç uzunluğunda ek beden
eklenir.Bu takımla 15-20 mlik dibikayalık kıyılarda 1-1,5
mil hızla gidilir.Kayık hareket edince yemden başlayarak
25-30 kulaç denize bırakılır,takılma olursa belirli bir kulaç
içeriye alınarak ayarlanır,tabii bu ayarlamayı kayalık yer-
lerde yaparsanız oltanızı dipte bırakır gelirsiniz.Bu durum-
larda derinliği gösteren aygıtlar çok işe yarar.Tabii yöreyi
çok iyi tanıyan balıkçılar tecrübeleriyle dibe taktırmadan
sırtı çekebilirler.Sırtı işi tecrübe ister,bir çok balıkçı üşenir-
ler veya sırtı ilgilerini çekmez aslında çok net bir balık ya-
kalama şeklidir.Ne kadar acemi olursanız olun bir zaman
gelir ummadığınız bir balığı yakaladığınızı görüverirsiniz.
Hiç olmazsa balığa gidip gelirken çekebilirsiniz.Yem derdi
yok rapalalar yeterli.Akya avında daha önce de bahsetmiş-
tim canlı yem(sübye,kalamar,zargana)daha iyi netice verir.
Denize bırakılan misinanın uzunluğu,kurşunların sayısı,hız
gibi faktörler gittiğiniz derinliğe ve dip durumuna göre de-
ğiştirilir.Tabii yemler kullandığınız durumlarda balık yeme
dokunduğunda hemen çalınma yapmamalı,biraz boşluk
verip çekmeli,yemi yutsun ve iyi takılsın.Balık çolgu veya
kakıç yardımıyla içeri alınmalı.
DİKKAT:sırtı çekerken misinayı elinize dolamayın,gerek-
tiğinde denize atacak durumda tutun.Aniden bir kayaya
takılma,çok büyük bir balığın sunması tehlikeli sonuçlar
doğurabilir.Bir de yanınızda her zaman sıkıştığınızda uza-
nabileceğiniz kesici bir alet olmalı.

Oltaların bakımı

Bugün balıkçı arkadaşlarla sohbetetmek için limana indim,
konuşurken konu kaçan balıklara geldi.Büyük bir balık(bü-
yük ihtimalle akya)koparıp götürmüş oltayı.Bu çoğu balıkçı-
nın başına gelir ,çoğu da ihmal sonucu oluyor.Bir misina za-
man içinde eski gücünü kaybediyor,kayalara sürten kısımlar
zayıflıyor,daha çok da fırdöndü kalitesiz oluyor veya zamanla
suda çürüyor.Hangi balık avında olursa olsun eski misinaları
kullanmamalı,hem zayıflıyor hem de esnekliğini kaybediyor.
Ara sıra kontrol etmeli özellikle akya gibi büyüklüğünün ne
kadar olacağı bilinmeyen balıklarda bu çok önemli. Fırdöndü
avın büyüklüğüne uygun olmalı,kaliteli alınmalı,zaman zaman
değiştirilmeli.Malzemenin ucuzuna kaçarsanız balığı kaçırırsınız,
öyle birfırsat da uzun zaman gelmeyebilir.O balığın değeriyle o
malzemeden kaç tane alınır.Olta iğnelerini de markalı ve sağlam
olanlardan seçmeli,arada bir yenisini bağlamalı,zamanla yıpranır
balığın zorlamasıyla çıkar gider.Şimdi balık avcılığının en verimli
zamanları rastgelsin diyorum balıkçı arkadaşlara.

Balık Bulucular

Bugün balık buluculardan bahsedeyim size,bu konuyla
ilgili deneylerimden.Balıkçılıkla ilgili dergileri takip eder-
ken bu konuyla ilgilendim ve araştırmaya başladım.
Hem bütçeme uygun olmalıydı hem de kaliteli.İnternetten
fiatlarını,özelliklerini öğrendim ,benim beğendiğim model
o an için firmalarda yoktu,sonra Amerika'dan geldi gidip
aldım.Balıkçılık yaşamımın son yıllarında radar veya balık
bulucu denen bu aletlerden yararlandım.Derinliği göste-
riyor,zeminin özelliklerini,suyun ısısını falan.Almak için
araştırdığım sıralarda dergilerde şöyle bir uyarı vardı;
balığı gösterecek diye bu aletlerden almayın,bunlar size
balığın yaşadığı alanları bulmanızı sağlarlar,böylece zaman-
dan kazanırsınız vs yazılar okudum.Bu uyarılarda gerçek
payı büyük,ama büyük teknelerdeki balık bulucular daha
gelişmişlerdir.Ben balık bulucum yokken daha çok balık
yakalıyordum.Bu aleti aldığım ilk zamanlar bayağı farketti
daha sonra tersine dönmeye başladı.Daha önce deneyleri-
mizle bulduğumuz kayalık yerlerde avlanıyorduk oltaları-
mız değişik yerlere düşüyordu.Şansımız artıyordu,balık
bulucumuz olunca hep kayalara atma gibi bir şartlanma
oluyor,oltalar kayalara sıkça takılır oluyor.Yalnız dedikle-
ri gibi dipteki canlı yerleri bulmanda faydası çok.Balıklar
büyük orta olarak görülüyor.Hareketin canlı olduğu yer-
leri seçiyorsun.Parekete ile avlanmada yardımı oluyor.
Denemeler sonucu aracın özelliklerini tanıyabiliyorsun.
Buna da pek vakit bulunmuyor..Gidip gelirken geçtiğim
yerleri inceliyordum.Araç ses dalgaları yayıyor çarptığı
cisimlere göre ekranda şekiller oluşuyor.Tabii gösterdiği
şekillerden sen biraz önce geçmiş oluyorsun.Kullandığın
açıya göre bir alanı görebilirsin balık daire şeklindeki bu
alanın herhangi bir yerinde olabilir.Benim balık bulucum
20 ve 45 dereceli idi.20 derece daha dar bir alanıgösteri-
yor fakat daha derin bir alanı tarıyor.45 derece derinlik
artınca orta sularda faydalı olur.Alınacak bulucular en az
iki açılı olmalı.Benimki 450 m yi gösteriyordu bu normal
buralarda çok fazla derinlerde avlanmıyoruz.Bozuk ve
dalgalı havalarda gösterdiği derinlik azalır.Sonuç olarak
balık bulucular faydalı balıkçılar için ama çok fazla şey
beklememek lazım.Bir de bana şöyle bir olumsuz etkisi
oldu;eskiden balıktan boş dönünce balık yokmuş der
teselli bulurduk.Ama bu aletler kayığında olunca iri iri
balıklar altında geziyor yakalanmıyor,balık vardı yakala-
yamadım oluyorsun.Tabii bu neknolojik gelişmeler iyi
güzel de balıklara hiç şans bırakmıyor,gün geçtikçe de-
nizlerimiz kuruyor.Radarları olmadan önce Datça'ya ge-
len yabancı balıkçılar balık yuvalarını burada birilerin-
den öğrenmeye çalışırlardı.Bulamadılar mi giderlerdi.
Şimdi çok gelişmiş balık buluculara sahipler,balığı ve
kayaları görerek ağlarla çeviriyorlar.Balığınhiç şansı yok.

Akya avı

Akya Güney Ege ve Akdenizde sıkça rastlanılan bir balıktır.
Zaman zaman diğer denizlerde de görülebilir.Datça'da Mayıs
ve bu aylarda daha sonra sonbahar darastlanır.Bazen tek
ama genelde sürüler halinde gezerler.Balık avlarken kayığı-
mızın altından geçen 15-20 kg lıkakyaları çok gördük.Hemen
canlı sübyeleri bırakmamıza rahmen bakmadılar bile.Gördü-
ğüm kadarıyla kalabalık olduklarında yeme sunmuyorlar.Ya
o anda canlı yemlerin peşinde olduklarından ya da bir sürü
davranışı bunun bilimsel bir izahını bilmiyorum.Bir tanesini
yakaladıktan sonra 3-5 tanesinin peşinden geldiğine şahit
oldum.Daha önce de bahsettiğim gibi kayalık yerlerde olurlar
genelde.Sırtı çekerken kayalık yerlerden geçerken özellikle
burunlarda dikkatli olmak gerekir.Hangi balığın peşinden
giderseniz gidin burunlar daima balıkların oyalandıkları yer-
lerdir.Akya sırtısında 20-30 m lik derinlikler başarılı olabile-
ceğiniz derinliklerdir.Bu mevsimlerde Akyaların 5 m lik sula-
ra kadar kıyılara yaklaştığını bizzat gördüm.Kendim de daha
önce yazdığım gibi bir çok kez Akya yakaladım,bunların çoğu-
nu uzatma dediğim avlanma şekliyle yakaladım.Sırtı ile de ya-
kaladığım oldu.Sırtı çekmek apayrı bir iş,kıyıları dolaşarak sa-
atlerce gidiyorsunuz yakalayamazsanız bir kaç denemeden
sonra bıkarsınız,ama bir tane yakaladınızmı artık bırakamaz-
sınız,çok değişik bir zevki var.Ben bu sırtı işine çok fazla gir-
mezdim,gelir giderken şansa çekerdim.Ama bazı arkadaşlar
sırf bu işle uğraşırlar.Akif ağbi de Akya'yı sırtı ile çokça yaka-
layanlardan.Bugün limana indiğimde Akya sırtısı hazırlıyordu
bu yazıyı yazmak ordan aklıma geldi.Onun sırtısında oltalar-
dan bir metre sonra büyük birfırdöndü var.3,5 kulaç sonra
yine bir fırdöndü.Her 3,5kulaçta 150 şer gramlık kurşun ol-
mak üzere 3 kurşun kullanıyor,bu ağırlıklarla 20-30 m derin-
liklerde sonuç alıyormuş.Bu kurşunları ayarlamak artık biraz
sizin deneylerinize,suların durumuna vs kalıyor.Yoksa kitap-
larda,dergilerde bir çok bu konuda yazılar,resimler var zaman
zaman hepsini denedim ama bizim bu sularda bizim bu yön-
temler daha başarılı oluyor.Benim küçük bir balıkçı dükkanı
açacak kadar malzemem var bir depoyu kaplamış durumda.
Ne görsem aldım,denedim çoğunu kullanamadım.Sırtılar için
yapma balıklar,Akya için de var denemedim bile.Akya'nın
sunduğu saatler sabahın erken saatleri ve öğleden sonra 3-4
gibi.Bizim buralarda öğleden sonraki zamanda daha verim
alınıyor.Oltalar balığın iriliğine göre 6-7 numara.Fırdöndü
ler sağlam battal tabir edilenlerden.Misina çoğunlukla 90 lık
bazen 80 likde kullanıyorlar.Kullanılan malzemeler sıkça
gözden geçirilmeli,Akya sert ve büyük bir balık olduğu için
en küçük bir hatada kurtulur gider.Sunduğunda sakin olmak
önemli ben çoğunlukla sırtı çekerken balığın sunduğu anda
bir boşluk verir sonraasılırım,bir zararını görmedim,pek balık
kaçırdığım olmazdı.Bazıları balık sunar sunmaz sertçe asılır,
olta iyi geçmez veya balık yemi yutmamış olur.Bazen balıklar
yemin ucundan tutarlar biraz salarak yutmalarını sağlarım.

Lambuka(lamburta ) avı

Kitaplarda Lambuka diye geçiyor yabancı ülkelerdeki adı
Mai Mai,Datça'da Lamburta deniyor başka yerlerde yine
değişik söylenişleri var.Akşam limanda otururken hemen
bana yetiştirdiler Lamburtalar çıkmış alan da olmuş.Balık-
çılığım zamanında Lamburta zamanı benim rekorlarımı
kıran çok az olurdu.Yılların tecrübesi,soğukkanlılık,tabii en
önemlisi yem.Dipfirizimde bolca kalamarım olduğu için her
zaman avantajlı olurdum.Yanımda taşıdığım bir buzluğa en
az bir kg kalamar alır öyle ava çıkardım.Yem taze olacak bir
de balığın iştahını çekecek şekilde takılacak,genelde oltamın
ucunda 3 iğne bulunur,balığın iriliğine göre 11numaradan
başlar 9 numaraya kadar kullanırım,ilk geldiklerinde biraz
küçük olurlar iğneyi ona göre takmak gerekir.En uçta bir
iğne,15 cm ileriye bir iğne,3 . iğneyi biraz daha aralıklı yapa-
rım.Üç iğne üç balığı aynı anda yakalamaktan çok ilgi çekmek,
sürü etkisi vermek,1,5 kulaç sonra iri birfırdöndü,6 kulaç
sonra da 2. bir iri fırdöndü koyup 60-70metrelik 80 lik bir
misinaya bağlarım.Misina daha uzun daolabilir.30 kulaç salıp
rölantide gidiyorsunuz,giderken debir yandan denizi gözlüyor-
sunuz,martıları,balık sürülerinin hareketini.Bir anormallik
var mı veya sudan dışarı atlayıp balıkları kovalayan bir
lamburta var mı?Sürülerin bulunduğu yerler özellikle burun-
lar lamburtanın oyalandığı yerlerdir.Sürü halinde gezerler
binlerce olabildiği gibi çeşitli nedenlerle dağılıp küçük gruplar
halinde de olabilir.Ustaca davrandığınızda hepsini kayığa
alabilirsiniz.Giderken yemi tırtıklamayabaşladığında 4-5
metre misinayı salar sonra çekerim takılın-caya kadar,
çabuk davranmazsanız yemi alırlar,saldığınızda çoğunlukla
yemi yutarlar,asılınca yem oturur.Hemen kayığıdurdurup
misinayı 15-20 m salıp kayığa bağlarım,daha uzunolursa
sorunlar çıkabilir.Kayığımda hazır olan tek iğneli oltalarımı
kayığımın iki tarafından atabildiğim kadar uzağa atarım.
Balık oltayı kapınca alır götürür biraz götürmesine izin
verip sonra çekerek oltayı oturturum.Birini çekerken
diğeri yakalanır ve bu hareketlilik onları iyice saldırgan
yapar.Arada bir kaç tane küçük yem parçası atabilirsiniz,
bağlı balıklar durdukça ve hareketlilik sürdükçe yakalama-
ya devam edersiniz.Yalnız bu iki tek oltayı kullanırken
denize düşürmemeye dikkat etmelisiniz,balık oltayla gider
diğer balıkları da yanında sürükler.Bunun için ben ince atık
su borularını 20-30cm kesip misinayı buna sarardım,misina
70 liği geçmesin bir numara daha ince olabilir,boruyu
kayığın kenarlarına yaptığım sağlam sopalara geçiriyordum,
balık asılınca borular dönerek boşluk kendiliğinden veriliyor-
du.Birini çekerken dönen borudan 2.nin de yakalandığını an-
lıyordum.Balıkların çekilişinde boşluk vermeden sertçe çekin
atlamasına zıplamasına aldırmayın,misina kolay kolay kopmaz
yalnız iğneyi sağlam bir düğümle misinaya bağlayın.Bir de
yakalanan balığı fazla zıplatmadan seri olarak kayığa almak
gerekir,altınızda muşamba pantolon olursa balığı başından
yakalayıp dizlerinin hiza-sında bacakların arasına kıstırıp
oltayı rahatlıkla çıkarıyorsun.Koymak için ya bir çolgu ya
da derin bir kap kullanıyorsun.Çolgu olursa kap yine lazım
çok zıplar ve her taraf kan olur..

Lambuka(lamburta)yemekleri

Lambuka uzun yıllar halkımız tarafından ilgi görmemiş
geçici bir balık.Belli bir boya geldiklerinde sürüler halinde
gelip kıyılarımızda bir müddet oyalanırlar.Tuttuğumuz
yıllarda satmakda zorlandık hep,ama değerini bilenler
ondan vazgeçemezler.Ben bir çok değişik pişirme şeklini
denedim,palamutta olduğu gibi lamburtayı da dipfrizde
bir müddet dinlendirdikten sonra pişiriyorum.Nasıl ya-
parsanız yapın önce temizleyip derisini soyun ,dipfrize
koymadan önce biraz başaşağı dursun.Derisini soyma,
keskin bir bıçakla üst dikenlerinin olduğu yerden baştan
sona alıyorsunuz sonra alttan aynı işi yapın yandaki de-
riler boşta kalmış oluyor bir ucundan tutup çekip alıyor-
sunuz.Sonra parçalara ayırıp poşetlere koyuyorum ve
dipfrize atıyorum.Tavası güzel olur ayrıca plakiside öyle.
Kızartmalardan kaçanlar için:tencerede yağda soğanlar
sarartılıyor içine balıklar konuyor.Soğanlarla biraz karış-
tırılıyor sonra biber domates atılıyor,tuz kimyon falan
önce atılıyor kaynamış birmiktar su katılıp kısık ateşte
pişiriliyor.Izgarasını dediğim gibi yaparsanız lamburta-
dan vazgeçemezsiniz.Yine derisi soyulmuş lamburtaları
parçalayıp küçükbir tepsinin içinde her iki tarafını yağa
batırıyorsunuz.Yağladığınız kısımlara kimyon,tuz,kekik
atıp balıkları üst üste istifliyorsunuz sonra bir kaç saat
dinlensin.Mangalda pişirirkende çay tabağının içine koy-
duğunuz yağla balıkları her çevirişinizde biraz biraz yağ-
lıyorsunuz bunun için peçete, temiz bir fırça falan kulla-
nabilirsiniz.Sonra afiyetle yiyin.

Yunus Balıkları

Zaman zaman denizlerde karşılaştığım yunuslar ile ilgili
bir çok şey duydum,bazıları gerçek bazıları da binlerce
yıl önceki mitolojik konulara kadar dayanan şeyler.Mese-
la denizde köpekbalığı saldırısına uğrayan birisini yunus-
lar kurtarıyor,veya denizde boğulmakta olan birisine yar-
dım ediyorlar gibi.Belgesellerde birçoğumuz izlemişizdir,
zekaları diğer memeli hayvanlara göre gelişmiş ve bu ne-
denle eğitilip değişik alanlarda kullanılıyorlar.Balıkçılar
açısından bakılırsa hem iyi hem de kötü etkileri var.Bizim
buralarda sürü balıkları fazla olmadığı için balıkçılar açısın-
dan yunusların pek faydası yok(palamut zamanı dışında)
ama alıştılar mı barbun ağlarının en büyük düşmanı,bunun
bilimsel açıklamasını bilemiyeceğim,4-5 adet yunus var
balık ağlarından balıkları alıyorlar,tabii bunu yaparken de
ağlara bayağı büyük zarar veriyorlar.Bunca yıl denize git-
tim bir balıkçının yunus'a zarar verdiğini duymadım
Datça'da.Bir defa bir balıkçının ağına takılıp ölmüştü.
(yunuslar belirli aralıklarla yüzeye çıkıp hava almak zorun-
dadırlar,yoksaboğulurlar.)Bugün bir takım basında Datça'
da yunus'u öldürdüler gibi haberler çıkmış,telefon ettiler
de haberim oldu.Yarın limana indiğim de öğrenirim,başka
yerde ölüp buralara gelmiş olabilir,ikincisi öyle bile olsa
Datça'lı olamaz.Balıkçıları çok iyi tanıyorum.Her neyse
ben size Yunuslarla başımdan geçen bir olayı anlatacağım,
uzun zaman gözlerimin önünden gitmedi yaşadığım,masal-
ları andıran görüntülerdi.Akşam üstü ağ atmak için denize
çıkmıştım,hava bozdu.Ama ben yine de atmak istiyordum,
o sıra 2-3 adet yunus belirdi,etrafımda yüzüyorlardı.Suyun
üstüne çıktıklarında vücutları yay şeklini alıyor,dalıyorlar
3-4 m ilerden aynı pozisyonda çıkıyorlar.Baktım olmayacak
vazgeçip geri döndüm,bayağı dalga çıkmıştı.Dönüş yolunda
liman girişine kadar bana eşlik ettiler,aynı mitolojik konulu
tablolardaki gibi.Biri teknemin sağında diğeri solunda iki m
uzaklıkta,üçüncüsü teknemin en önünde eskort gibi 20
dakika gittik,terbiye edilmiş gibi mesafeyi ve hareketlerini
hiç bozmadılar,aramızda birieletişim olduğunu hissettim.
Limanın girişine gelince kayboldular.O an hala belleğimde
canlı duruyor.Sonra bunu anlatınca bazı denizciler fırtına
öncesi yunuslar balıkçıları uyarırlarmış falan dediler ama
ne kadar bilimsel bilemiyeceğim.

Palamut balığının avlanması

Balıkçılıkta herkesin kendine göre seçtiği bir yöntem,
avlanmayı sevdiği balık cinsleri vardır.Bu biraz kişinin
yeteneklerinin sınırı ile ilgili biraz da karakteri söz konu-
su.Hep sırtı çeken kişiler vardır.Palamut turna,kalamar,
akya sırtısı çeker dururlar,o konularda kendilerini geliş-
tirmişlerdir.Siz fazla sırtı çekmemişseniz ve birkaç kez
denediğinizde bir sonuç alamadıysanız o işlere soğuk kalır
bir daha denemek istemezsiniz.İşte ben de bu palamutla
fazla ilgili değildim.Bir ara bir İstanbullu bir arkadaş vardı
bizim tuttuğumuz balıkları falan tutamazdı.Ama her geli-
şinde birkaç palamut,turna falan tutup geliyor birgün yine
limanda balıkla görünce sohbet ettik,nasıl yakaladığını,
kullandığı rapalayı falan bana gösterdi.(profesyonel
balıkçılar sırlarını kolay kolay vermezler.)Marmaris'e ilk
gidişimde aynı rapaladan birtane aldım.O zamanlar bura-
larda yok o takım.Birgün balıktan dönerken deneyeyim
dedim.Nasıl olsa o yolu katedicem.Vakit akşama yakın,
kayalık bir yerden geçiyordum,birden benim takım takıldı,
misinayı boşladım tabii kayığı hemen boşa alamadım. Misi-
nanın sonuna gelince de köpüğü denize attım yoksa kopacak.
Bunlar birkaç saniye içinde olan şeyler.Daha önce de söyle-
miştim refleksler, çabuk ama doğru karar vermek çok önem-
lidir diye.Herhalde kayaya takıldı dedim.Yanına gidip şaman-
dırayı elime alınca baktım ki bu büyük bir balık.Üzerine gide-
rek yavaşça kayığa aldım.3,5 kg lık bir torik(palamutun
büyüğü)Nasip denen şey bu olsa gerek balık yeme saldırınca
3 tane üçlü iğnenin ikisini düzeltmiş,üçüncüsü balığın yan
tarafından girmiş ve ben o şekilde kayığa almışım.Yoluma
devam ettikçe palamutyakaladım o gün.Hepsi de dişli pala-
mut.30 a yakın yakalamışım,bir de torik ilk palamut avcılı-
ğımda iyi iş.Hava kararmıştı kalamar avına başlamam gere-
kiyordu balıklar peşimde bir müddet daha geldiler,kalamar
takımıma vurup durdular.Ondan sonra her kalamara çıkışım -
da yiyeceğim palamutu yakaladım ama o günkü gibi dişli
palamut sürüsüne denk gelemedim. daha sonraları rastladı-
ğım sürüler çoğunlukla çingene palamutu oldu.

Palamut yahni

Balığın derisini yüz,flato çıkar,içinin siyahlarını al.Kuşbaşı
doğra sonra zeytinyağa limon,karabiber,kimyon karıştır,
dolapta 2-3 saat beklet.Sonra soğan ve sarmısağı hafif
yağda sarart domates dök sos yap,balıkları et kavuruyor
gibi kavur üzerine sosu dök üç dakikaberaber pişir.
Afiyetle ye.

Palamut köftesi

Bu tarif Can Akbulut arkadaşımızınkendi deneyip uyguladığı
bir tariftir,test edilip tadılmış veburadan da bizi izleyen arka-
daşlara duyurulmaktadır.1-Palamutları parçala,limonlu suda
yarım saat beklet.Tencerede kaynamış olansuya at 5 dakika
pişir.2-Palamutları kılçığından ayır.İçinekuru ekmek(ekmek
yerine patates rendeleyip de yapabilirsiniz),soğan,kimyon,
karabiber,tuz,bir veya iki yumurta karıştır.3-Yarım saat
bekletip köfte halinegetir.Dip frize koy.İstediğin zaman kullan.

Tehlikeli balıklar

Tehlikeli başlığını korkutmak için atmadım.Dikkat etmek

gerekiyor.Tehlikelerini açıklayacağım,bu balıkları tanıma-

yan insanlar var.Bugün balıkçılarda çarpanları (iskorpit)

görünce aklıma geldi.Bu tür balıkların yüzgeçlerinde veya

kuyruğunda dikenleri vardır temas ederseniz canınız çok

yanar bazen de tehlikeli olabilir.En tehlikelilerden birisi

Trakonya'dır.Biz buradaTrakana da deriz.Solungaçkapak-

larının üstünde ve sırt yüzgecindeki dikenlerin bazıları ze-

hirlidir.Ortalama boyları 18 cm civarındadır.Parakete attı-

ğımda yarım kiloluluğunu yakaladığım oldu.Kayığa almam

hemen bıçakla kesip atarım.Aslında eti beyaz ve çok lezzet-

lidir ama o riski göze almadım.Bir dalgınlık başıma iş açmak-

tan korktum.Bir iki sene önce kıyılarda amatörce balık avla-

yan birisi trakana yakalıyor ve tanımadığı içineliyle tutuyor.

Bu arkadaş iki ay yattı ,bayağı bir tehlike atlattı.Eli felç olan-

ları da duydum.Tabii biraz da bünye meselesi. Balıkçılar

konuşurlarken duydum sokulup da acıdan başka bir zarar

görmemişler,yıllar içinde bir bağışıklık kazanmış olabilirler.

Bu balıklar kumluk yerlerde yaşarlar,açık renkli benekli şekil-

leri vardır.Avlanırken bu tür balıkları bilmek gerekir.Diğer bir

dikkat edilecek balıkVatos'dur.Bunların da bir kaç türü var.

İğneli vatos un kuyruğunun dibe yakın yerinde bir iğne vardır,

bu iğne zehirlidir.Benim ağlarıma da vatos yakalandığı çok oldu,

hepsinde dikkatli davrandım bir şey olmadı.Yalnız Datça da ya-

şanmış birolay oldu.Irıp teknelerinin serbest olduğu zamanlarda.

Ağı çektiklerinde torba şeklinde kayığın yanına gelir,balıkçılar

balıkları ürküterek toplanmasını sağlarlar.Buteknede çalışan bir

genç ağın ortasına atlıyor bu iş için.O ara vatos sokmuş mu,

çarpmış mı tam hatırlamıyorum.Bu gencimizin de zor günler

yaşadığını duymuştuk.Vatoslar da kumluk yerlerdebulunur

kuma gömülerek saklanırlar.Bizim burada Çarpan dediğimiz

(iskorpit) balığını çok kişi bilir.Tavası,buğulaması,asıl da çorbası

yapılır.Bu balığın da dikenleri zehirlidir,ağ çekerkengörmeyince

beni bir çok kezçarptı.Bir şey olmadım amaçok acı veriyor.

Küçüklerinin daha zehirli olduklarını okumuştum,hakikaten de

bir defasında çok küçük bir tanesi çarpmıştı ogün akrep sokma-

sı gibi zehirin kolumda yürüdüğünü hissetmiştim,parmaklarım

uyuştu,hemen döndüm denizden.Kayığımız da herzaman

amonyak bulundururuz.Amonyak acıyı hem de tehlikeyi azaltır.

Bir de sokkan diye bir balık vardır buralarda.Aknenize özgü.

Bunun da sırt ve alt yüzgeçlerinde dikenler vardır.Bu dikenler

çarpanda olduğu gibi çok acı verirler.Eti buralarda çok

beğenilen bir balıktır.Karasokkan,beyaz sokkan diye iki

çeşidi var.Yassımsı bir şekli var.Bayanlar bunu temizler-

ken çoğunlukla çarpılırlar.Bazı kişilerin temizlemeden

önce dikenlerini makasla kestiğini gördüm.

Balığın taze olduğunu nasıl anlarız?

Aldığımız balığın tazemi değil mi endişesini zaman zaman
hepimiz yaşamışızdır.Çünkü bu iş sağlık açısındanda tehli-
keli bir durum yaratır.Ben yıllarca kendi yiyeceğimbalığı
kendim tuttum.Taze balığa öyle alışmışım ki herzaman
balık alamıyorum.Yıllar önce eşim balık almıştı,dikkat et-
medim,pişirildi,yedik.Bir tanesini ağzıma atar atmaz deği-
şik bir tat aldım ama yemek durumunda kaldım.Senmisin
yiyen saatlerce sancıdan sonra hastaneye gittik serum
takıldı,sabaha kadar orada yattım.Onun için balık aldığım-
da çoğunlukla kendim temizlerim ve her birinin solungaç-
larına mutlaka bakarım.Sönmüş,rengi uçmuşsa o balığı
atarım.Bu solungaç olayı bazen aldatıcı olabilir.Kendim de
ağ attığım için biliyorum,balık ağı attıktan kısa bir süre
sonra yakalanırsa sabaha kadar bekliyor.Sabaha karşı
yakalananlarla arasında bir fark oluyor.Suda balığın bozul-
ması dışardakine göre daha hızlıdır.Balığın taze olup olma-
dığı daha bakar bakmaz belli olur.Vücut diri ve serttir,
bayat balıkta vücut kendini salar.Benim için en önemli
unsurlardan biri gözleridir.Gözler taze balıkta cam gibi par-
laktır.Eğer balık daha önceden yakalanıp buza falan yatırıl-
mış sa buz tanesi gibi bir noktacık olur gözün merkezinde.
Daha sonra bir de solungaçlarına bakarım tam emin olmak
için.,Solungaçlar ne kadar kırmızı olursa okadar iyidir.

Kalamar Tava

Sizlere kalamar avcılığını bir ara anlatacağım.Ama önce
kalamarı nasıl pişirdiğim konusunda bir şeyler yazayım.
Balıkçılık yaptığımız yıllarda dipfrizlerden birisini sadece
kalamarla doldurur beklerdik yazın satalım da daha iyigelir
elde edelim diye.Ama ne hikmetse fiatlar ya aynıkalırdı
bazen de düşerdi.İthal kalamar falan gibisiyle..Böyle olunca
da ucuz fiatla vereceğimize eşe dosta yedir-diğimiz çok olur-
du.Ben çok lezzetli olmasına rahmen fazla yiyemezdim,
kolöstrolü olanlar için dikkatli tüketilmesi lazım.Pişirir zevkle
yediklerini görünce de hoşuma giderdi.İzmir'e akrabalara
falan giderken de bolca kalamar götürürdük.Bizim burdaki
kalamarın lezzetini bir çok yerdebulamazsınız.Artık bu neden
kaynaklanıyor ayrı bir araş-tırma konusu. Pişirdiğim kalamarı
yedikten sonra kalamar böyle mi oluyormuş dendiğini çok
duydum.Tabii bir çok aşçı çok çeşitli şekillerde kalamarlar
yapabilir.Çok lezzetli olanlar da olabilir.Bu bizimki deneye
deneye yıllar içinde bulduğum bir tarz.Ben balık yemeklerinde,
kimyon,kekik gibi baharatlar kullanırım ama hazır soslar falan
kullanmam.Kalamarda da en sade yöntemi kullandım.
Kullandığımız kalamarlar en az iki veya üç aydırdipfrizde bekle-
miş olurlar.Ben bunun önemli olduğunu düşünüyorum.Dinlenmiş
oluyorlar.Kalamarı ortadanyarıp temizliyorum.Halka halka
yapmıyorum.Pişirirken her tarafı iyi pişiyor.Ayrıca piştikten
sonra görüntü olarak ince patates kızartması görümününde
oluyor. Kalamar yemem diyenlerin bile canını çektiren bir gö-
rünüm.Tava önemli bunun için özel bir tava bile almıştım.Yağ-
dan hiç kaçmayacaksın.Kalamarlar bir cm den kalın olmamak
kaydıyla ince ince kesiliyor,şerit şeklinde oluyor.Güzelce unla-
nıyor burası önemli çünkü su kalırsa yağ zıplatır.Yağ kaynayın-
ca tavaya kalamarların hepsini atmıyorum.üç dört parçada
kontröl edebileceğim kadarını atıyorum.Çünkü bir yandan ma-
şayla karıştırıp her tarafının dengeli pişmesini sağlıyorum.
Pişme süresi işin en can alıcı noktası.Çok kısa bir süre;kalamar-
lar hafif sarımtrak bir renk alacak.Fazla pişerse sertleşir.Çoğun-
lukla 4-5 dakikada pişer.Benzaman tutmadığım için yalan olma-
sın,renginden anlardım.İyi pişirilmiş kalamar ağızda kaldığı
sürede çok değişiktatlar verir.Tavanın üstünü örtmüyorum
iyi unlandığıtaktirde yağ atmıyor.Örtersen buhar oluşuyor yağa
damlayıp zıplamalar oluyor.Kapalı pişireyim dersen istediğin
gibi pişer mi bilmem.Terbiye olayını atladım bu ara.Dipfrizde
beklemiş oluyor bu bir, ikinci yaptığım kalamarları temizleyip
doğradıktan sonra üzerlerine maden sodası döküyorum.
Köpürürken elimle biraz sodada ovalıyorum sonra bir kaç saat
dinlenmeye bırakıyorum. Sodayı çok fazla dökmeye gerek yok
bence tadını falan değiştirir belki.Çoğu kişi unun içine tuz kor
ben onu bile koymazdım ters etki yapacak diye.Sonuçta insan-
ların yerken kalamarım bitiyor diye üzüldüğü bir lezzet çıkardı
ortaya.Kalamarın tadını değiştirecek başka bir şey katmazdım .
(şeker falan)Pişirmek başka anlatmak ayrı bir olay.Hatalarım
için şimdiden özür.Tabii ne kadar anlatırsan anlat,zaman içinde
pratiklik kazanmak gerekiyor.

Balık Çorbası

Balık çorbası orfoz lahos,iskorpit gibi balıklardan yapılır.Çorba için ayrılan balıklar yıkandıktan sonra parçalaraayrılarak bir tencereye konur.Balıkların başları atılmayıpberaber kaynatılmalıdır.Çorbanın tadını veren kafadır.Balığın miktarına göre tencereye su konur içine dördebölünmüş irice bir soğankonup 20 dakika kaynatılır.Daha sonra haşlanmış balıklar bir kaba alınıp balığın suyusüzgeçten geçirilir.Böylece kılçıklar kafa ve soğanlar atılır.Tencerede yağda sarartılmış soğan içersine biraz salça ko-nulup kabuğu doğranmış domatesler dökülür.Domateslereriyince ayıklanmış balıklar ilave edilir.Tuz ve baharatilave edilir.İsteğe göre içine bir iki kaşık pirinç atılır.(küçükdoğranmış patates,havuç,kereviz kökü vs ilave edilebilir)Su ilave edilecek olursa daima kaynatılmış su koyun.Pirinçler pişinceye kadar kaynatıp servis yapın.Son etaptapişirirken tencerenin ağzı yarım kapalı olsun balık kokusuhiç olmaz.Not:Burda yazdığım balık yemeklerini kendim bizzat yapıpyedim.Çorbada bunlardan biri,sanıldığı gibi balık kokusu falanolmuyor

Orfoz

Balık Pilakisi

En yararlı besinlerden biri balıklardır ama sofrasında
balığa en az yer veren milletlerdeniz.Bunda balığı pişir-*
mede bir kaç yöntemin dışına çıkamamızın rolü büyük.
Bir iki defa yedik mi bıkıyoruz.Oysa çok çeşitli şekillerde
balığı değerlendirmek mümkün.Balıkçıların büyük bir
çoğunluğu bu konuda usta ve bir araya geldilermi yap-
tıkları balık yemeklerini ballandıra ballandıra anlatırlar,
hemen balık alıp yapasın gelir.Bunlardan biri de balık
pilakisi.
Balık plakisi için orfoz,lahos gibi balıklar en iyisi ,tabii
bunların fiatları birçoğumuz için fazla.Diğer alternatif
resimde görülen iskorpit balığı(burada çarpan derler,
resimde de görülen dikenler elinize batarsa canınız
yanar,ama önce dikenlerini bıçakla sıyırıp alırsanız
kolay olur)Bu çarpanların alev gibi kırmızıları olurdu,
1-2 kg dan da aşağı gelmezlerdi,en makbulü o,şimdi
nadiren çıkıyor nesli tükendi gibi.
Balıkları kılçıklarından ayırın,domatesi ,biberi kesip
bir kenarıya koyun.Tencereye yağ koyup içine soğanı
doğra,hafifçe sarart.Bir kapta biraz su koyup kaynatı-
yorsunuz.Soğanlar sararır sararmaz balıkları koyup
üzerine domatesi,biberi boşalt kaynamış suyu üzerine
çıkacak kadar dök ve pişmesini bekle,baharat kullana-
bilirsiniz,afiyet olsun.

Ahtapot sote

Ahtapot görünüş olarak bir çok insanın yemeğe yanaşmadığı
bir deniz ürünü.Bu ürünün kıymetini sahil kesimlerinin yerli
halkı iyi bilir.Ben de yıllarca tuttuğum halde balıkçılığımın
son yıllarında yemeğe başladım.Kendim sotesini yaptığım
için size de o tarifi vereceğim.Ahtapotu denizden çıkar çıkmaz
pişirecekseniz yere vurarak veya taşla ovarak köpüklerini
çıkarmalısınız ki daha yumuşak ve lezzetli olsun.Ben dipfrizde
bekletiyordum sorun olmadı.
Ahtapot bütün olarak bir kaba konuyor içine de bir bardak
ısıtılmış su,biraz şarap veya sirke konup yarım saat pişiriliyor.
Çıkardıktan sonra süzgüde soğumaya bırakılır.Burada dikkat
edilecek nokta ahtapotu soğuk suyla temas ettirmemektir.
Yoksa sertleşir.
Soğuyunca derisi soyulur bembeyaz eti çıkar,bunlar küçük
parçalar halinde doğranır.
Bir kaba zeytinyağı konup soğan doğranır,sarartılır.Küçük
parçalar halinde doğranmış ahtapotlar içine atılıp biraz
yedirilir,sonra soyulmuş hazır bekleyen domatesler ilave edilir.
İçine 3 diş sarmısakla baharat ilave edilir başka bir kapta
kaynatılmış su ilave edilir(bazı tariflerde ahtapotu kendi
suyuyla pişirin diye de yazar)pişmesine 2 dakika kala
ayıklanmış maydonozlar üzerine serpilip ocak kapatılır.

Bu arada kıyıdan veya tekneyle balık avı esnasında
ahtapot yakalayanlardan rica küçücük ahtapotları denize
bırakın,büyüyünce yine siz yakalayacaksınız.Ahtapotlar
artık diğer deniz ürünleri gibi çok azaldı.Bunda zamansız
avlamayla yavru ahtapotların yakalanmasının rolü büyük.

Ahtapot-ahtapot yakalamakta kullanılan araçlar

Palamut balığı

Bizim buralarda palamut balığı İstanbul'dan farklı olur,
bir çok yerde çingene palamutu ilk çıkan küçük palamutlardır
bizim burada eti siyah ve kanlı bir palamut'a diyorlar.Palamut
balığı Karadenizden Akdeniz'e inerken tuzu az sudan tuzlu
suya girmekten dolayı yağlarını kaybederler.O yüzden bizim
buralarda Palamut yağsız ve kanlı bir balıktır.Datça'da üç
çeşit oluyor:1-Çingene palamutu,kara etli,kanlı 2-Tombik
dedikleri daha beyaz,kanı az oluyor.Bazıları iddia ediyor bun-
lar orkinos yavrusu diye,ilgisi yok.3-Dişli palamut,bunların
adı üstünde dişleri var eti gayet beyaz,kansız.Bu tür çok
fazla olmuyor buralarda fiatı da diğerlerine göre fazla.Şimdi
gelelim bizim çingene palamutuna,buralarda palamut zamanı
en çok yakalanan ve fiatı en ekonomik olan o.Bir önceki yazım-
da ızgarasını anlatmıştım terbiye ederek benim çok sevdiğim
bir balık.Çingene palamutunu alır almaz yemiyeceksin.temiz-
leyip dipfrize atacaksın,bir kaç gün dinlenecek.Sonra yeme
vakti gelince dipfrizden çıkarıp içine biraz sirke koyduğun
suyun içinde erimesini bekle.Ben nar suyuyla denedim çok
güzel oldu.Eridikten sonra dışarı çıkardığında şaşırıyorsun;
bizim çingene palamutu beyaz palamut olmuş,eti sıkı kansız.
Bu tarifte balığı yerken içine limom sıkmazsanız daha lezzetli
oluyor.

Balık Izgara

Izgara yapılacak balıkların biraz yağlı olması gerekse de
biraz terbiye ile her balığın ızgarasını yapabilirsiniz.Ben
burada Palamut balığından yaptığımı anlatacağım.Palamut
bizim buralarda bazılarının değerini anlayamadığı bir balık,
yağsız oluşu,biraz kanlı olması vs.Oysa bu önyargı değişti-
ğinde bir çok balıkta olmayan değişik tatlara bir yolculuk
yaparsınız.Palamut balığını temizledikten sonra başağı
şekilde bir müddet bırakarak kanının süzülmesini sağlıyor-
sunuz.Sonra ekmek dilimler gibi kesiyorsunuz.Küçük yay-
van bir kaba biraz yağ döküp dilimlerin iki tarafını bu yağa
batırın.Yağlanan yüzeye sırasıyla tuz,kimyon,kekik dökün.
Tabii bunları ölçülü kullanın ki balığın kendine özgü tadı
kaybolmasın.Her dilimi aynı şekilde yapıpı üst üste istifleyin.
Buzdolabında 3-4 saat dinlensin.Pişirirken de bir kaba
biraz yağ koyup arada pişen balıklara bir tampon ile sürüp
nemli kalmasını sağlayın.Sonunda enfes bir balık ızgarası,
afiyetle yiyin.Palamut gibi balıklar dipfrizde dinlenirse
daha iyi olur.

Misinanın iğneye bağlanışı

Çizmeye çalıştım ama anlarsınız umarım,ben özellikle

kalın misinaları iğneye bağlarken bu yöntemi kullandım.

Hiç çıktığını,gevşediğini bilmem.Resimdeki gibi bir miktar

misinayı halka haline getirip bu halkayı iğnenin ve onun

üzerinde kalan sonradan asılacağınız kısa misinanın üzerin-

den 5-6 kez doluyorsunuz sonra doladığınız kısma bastırıp

okla gösterdiğim kısa ucu düzgünce asılıp sıkıştırıyorsunuz.

Uzatmada kullanmak isterseniz misinayı biraz uzun tutup

önce geride kalan iğneyi sonra öndekini aynı yöntemle

bağlıyorsunuz.Ben bunu profesyonel balıkçılardan öğrendim

ve genellikle bu yöntemi kullandım.Yanınızda pense falan

olmasa da sıkıştırmak kolay oluyor.

Levrek avında oltanın balığa bağlanışı

Resimde görüldüğü gibi iğneyi balığın solungacından
geçirip gözünden çıkarıyorum.Sonra misinayı balığın
düzgün duruşunu bozmayacak şekilde ayarlayıp ,
halka yapıyorum ve balığın kuyruğuna bağlıyorum
bunu bir kez daha yapıp 3.sünde halkayı ters çevirerek
bir kez daha kuyruğa geçirip sıkıyorum artık misina bağlan-
dığı yerden oynamaz.Kuyruktan bağlamamızın nedeni
oltayı uzağa fırlatırken olta iğnesinin bulunduğu yerden
oynamaması,balık da deforme olmaz.Balıktaki en küçük
biçim bozukluğu levreğin dikkatini çeker.Bir ara yorgan
iğnesi kullanarak oltanın sap kısmını iyice gizleyip misinayı
derisinin altından geçirip kuyruğa ondan sonra bağlıyor-
dum.Tabii bunu yapmak için misinanın kesilip iğnenin
deliğinden geçirilmesi gerekiyor,sonrada da misinanın
uçlarını birbirine sağlamca bağlamak.Bu iş biraz dikkat
istediği için siz yukarıdaki gibi bağlayın.Bu iğne kullanma
işi büyük iğne kullanma isteğimden çıktı,uzun saplı büyük
iğne kullandığımda çok daha iyi sonuç aldım.Olta iğnesinin
sadece ucunu açıkta bırakıyordum.İğnenin ucu balığa gömü-
lürse saplanması zor olur.Ben kamış olta kullanmadım,30
luk misinayı küçük pet şişeye sarıp o şekilde atıyordum.
Balık sunduğu zaman 30-40 m boşluk vermek gerekiyor.
Hiç takılma olmamalı,yemi aldığında pet şişeyi düz bir şekilde
balığa doğru tutup götürmesini bekliyorsunuz.Bir diğer
yol yanınızda küçük bir leğen olursa içine su koyup boşluk
vereceğiniz misinayı bunun içine istif etmek,takılmadan
gider.Balık sunup yemi götürürken yemi yutmadan önce
bu 30-40 m de en az 2 kez durup tehlike görmezse devam
eder.Durduğunda heyacanlanır çekerseniz yemi bırakır
ve bir daha sunmaz.Bu 30-40 m nin geçilmesini mutlaka
bekleyin,sakin sabırlı olursanız şansınız artar.Levrek ölü
balığı yandan yakalıyor,çarptırarak,çekerek falan yakalan-
maz oltayı yutmalı.Diğer yandan daha önce de bahsettim
yem ölü olduğu için şırınga ile şişirilmesi lazım,misina 30
luktan kalın olursa ağırlıkla dibe batar hem de balık farkeder.
Kullandığınız yemin günlük olması,dipfrizden olmaması
lazımdır.

Levrek Avcılığı

Size levrek avcılığı yaptığım zamanlarla ilgili bir
anımı anlatayım.Levrek denizlerdeki en kurnaz,
temkinli balıklardandır,hele bir de liman levreği
olursa!Liman balıkları yaşadıkları ortamdanmı-
dır nedir daha kurnaz olurlar.Bu özellikleri halk
arasında da "liman balığı gibi kurnaz"şeklinde
geçer.
O zamanlar"ırıp"dediğimiz balıkçı tekneleri vardı,
kıyıya yakın ağ atarlardı.Bunlar avdan dönerken
bir yandan ağları toplarlar küçük balıkları veya
işe yaramazları denize atarak limana gelirlerdi.
Arkalarından martılarla beraber levrekler de peş-
leri sıra limana girer hala atılmakta olan balıklara
atlarlar ama oltaya sunmazlardı.Gece kürekli bir
kayığım vardı onu alır limanın kuytu bir yerinde
oltamı atar levrekleri beklerdim.Kolay kolay boş
döndüğüm olmazdı.Levrek büyük balıklardandır,
2 kg dan küçüklerini yakaladığım çok nadirdir.
O gece yanıma bir kg lopa(kupes)alıp limana gittim.
Kayığı yine kuytu bir köşeye çekip beklemeye baş-
ladım.Yemler ölü batmasın diye şırıngayla hava
vermek gerekiyor,yoksa mıngırı veya diğer balıklar
yemi parçalar.Neyse birtanesi oltama musallat oldu
benimle oyun oynuyor,liman levreği.Ne yaptımsa
yemi yediremedim,alıp götürüyor asılınca bırakıyor.
Saat oldu gecenin onbiri,yarın da seçim var sandık
başkanı olarak görevliyim.Baktım olmuyor yemleri
denize atıp gideyim dedim.Tam bir avuç yemi denize
atmıştım ki ortalık karıştı,ayni balık çiftliği gibi,koca
bir alay levrek.Hemen oltamı aralarına attım,atar
atmaz bir tanesi yapıştı.30-40 m boşluk verdim sonra
hızla çekerek oltanın boğazına takılmasını sağladım.
30 luk misina dikkatli çekmek lazım,balık limandaki
demir iplerine oltayı sarmış kurtarayım diyene kadar
oltayı kopardı.Bozuntuya vermeden yine biraz balık
atıp oltamı aralarına attım,atar atmaz biri daha yine
boşluk verip sonra sert çekerek oltanın boğazına otur-
masını sağladım.Ama iş çekmeye gelince balık yine
demir iplerine sarmıştı.İplere asılarak oltamı sardığım
plastik su şişesini iplerden geçirerek kurtardım,boşluk
vermeden çekiyorum bazen yükleniyor kontrollü bir
boşluk bırakıyorum.Boşluk verirseniz kulaklarının arka-
sı jilet gibi keskindir oltayı keser.Balığı kayığın yanına
getirdiğimde tam çolguyu ayarlıyordum kuyruğunu
suya vurmaz mı?Üstüm sırılsıklam oldu balığı o zaman
gördüm koca bir azman,evde tarttım tam 4 kg.
O gece aynı şekilde 3 tane daha yakaladım ama onlarda
fazla zorlanmadım.Kayık akıntıya kapılarak,iplerden
uzaklaşmıştı,tabii balıklar da benle birlikte.Ama yemim
bitti ertesi günü de zorlu bir görev evin yolunu tuttum.
Ertesi gün dururmuyum,hemen hava kararır kararmaz
yemi alıp koştum limana.Ama nerde bizim balıklar
gitmişti,yabancı bir sürüydü olta tanımayan.Bir daha da
böyle aç,kalabalık bir levrek sürüsüne rastlamadım.
Onun kurnazlıklarına çareler arayarak avlandık durduk.
Ogünü unutamam,ogün ayrıca balık avında yemlemeyi
öğrenmiş oldum yemleyerek levrekleri kolayca bulup
yakaladım.

Uzatma ile yakaladığım orfoz

Avlanacağım ince burun'a sabah erkenden vardım,Datça
limanından bir saatlik bir mesafe bizim kayıklarla.Yolda
giderken bir yandan hazırlıkları yaparken bir yandan da
oltayı nerelere nasıl atacağımın planını yapıyorum.İnce
burun kayalık,akıntılı bir yer,akıntılar bazen olumlu etki
yapsa da çoğu zaman ters etkileri olur,misinalar akarak
kayalara sarılır veya oltanız hiç istemediğiniz yerlere gider.
onun için böyle yerlerde akıntılar iyi hesaplanmalı,balık-
ların hangi saatlerde hangi bölgelerde dolaştıklarını bil-
mek lazım.Zamanında benim ince buruna gelip de balık
yakalamadığım çok nadirdi.Şimdilerde oralarda da balıklar
azaldı.Yanımda iki adet ölü kalamar vardı onun için olta-
yı atacağım yeri iyi seçmeliydim,hata yapmamamam gere-
kiyordu;yemleri ziyan edersem bunca yolu boşa gelmiş
olacaktım.Uzatma oltalarımı çıkarıp sübye de anlattığım
gibi iğneleri yeme geçirdikten sonra 600-700 m gidip
yemi bıraktım ve oltayı boşaltarak kıyıya daha önce
demir attığım yere geldim,uzatmanın köpüğünü kolay
çözülecek biçimde demir ipinin şamandırasına bağlayıp
2. oltayı atmaya gittim,yine kayaları ve akıntıları dikkate
alarak oltayı bırakıp demir ipine doğru giderken ilk attı-
ğım uzatmanın şamandırasının havaya savrulduğunu
gördüm ,denize düşüp bir müddet döndü,hızla gelip
elimdeki oltanın köpüğünü demir ipine bağladım denize
savrulan oltaya koştum,moralim de bozuldu;eğer oltanın
ucundaki balık orfoz ise çıkarmak çok zordu.Boşluğu de-
ğerlendirip hemen bir kayanın içine girmiştir,çıkarması
da şansa kalmış.Düşündüğüm gibi oltayı elime alınca şöyle
bir baktım balık kayada,hiç uğraşmadım misinayı babalar-
dan birine bağlayıp verdim gazı.Bayağı bir gittim olta
ne gerildi ne koptu gitsem daha gideceğim o zaman uyan-
dım ve arkaya bakar bakmaz denizde suyun üstündeki
balığı gördüm.Orfoz ,lahos gibi balıkların hava keseleri
vardır hızla çekerseniz basınçla şişerler balığın ağzından
dışarı çıkarlar,balık bir daha dibe gidemez.Bu da öyle
olmuştu.Neyse tam balığa doğru gidiyordum diğer olta
denize uçtu,balığı kayığa aldım (on kilonun bayağı üzerin-
de bir orfozdu.)hızla diğer oltaya koştum ama o da kaya-
ya girmişti,epey uğraştım ama çıkarmak nasip olmadı.
İki yemime aynı anda iki orfoz sunmuştu ,balıkların bir
havası saati olur ona denk gelmiştim.Yakaladığım balığa
gelince onu almam bir tesadüf sonucuydu.Balık yemi
yutup kayaya doğru kaçarken boşta kalan 2. iğne bir
kayaya takılmış balık da kovuğuna gidememişti.Ben
yol verip asılınca kayaya takılan iğne yamulmuş balık da
gelmişti.Avcılıkda rast gelsin derler bazen şansın,tesadüf-
lerin çok etkisi olur.Eve gelince balığı 2 şer kiloluk parça-
lara ayırdım dipfrize attım,daha sonraki günlerde arkadaş-
larımla yedik o vesile ile çok tatlı sohbetler ettik.

UZATMA İLE BALIK YAKALAMAK-Canlı sübyenin oltaya takılışı

Ben büyük balıkların çoğunu uzatma dediğimiz yöntemle

tuttum. Bu yöntemde:500-600 m lik 9o lık misina,canlı

yem,8-7 nolu iğneler kullanılır.Canlı yem ağlarımızdan

çıkan sübye olurdu,çıkmazsa parayla diğer arkadaşlar-

dan alırdık.Misinanın ucuna sübyenin boyu dikkate alına-

rak arka arkaya iki iğne bağlanır.Bazıları arkadaki iğne-
yi hareketli yapıyorlar ben bunun bazı sakıncalı yanlarını

gördüğüm için sabit bağlıyorum.İlk iğne sübyenin başının

altındaki su fışkırtma yerinden geçirilir ikinci iğne gerisin-

deki kemikli kısımdan geçirilir ki oltayı asıldığında sübye

zarar görmez,saldıran olmazsa sübye canlı olarak gelir.

Ben bu iğnelerden arkadakini diğerinden hep bir numara
küçük olarak kullandım çoğu kez de faydasını gördüm.

Oltaya yemi taktıktan sonra balığın bulunduğu yerleri

dikkate alarak oltanın uzunluğu kadar gidip yemi denize

bırakıp oltayı boşalta boşalta dönersin.Bunu yaparken

çok dikkat ister deniz trafiğini iyi takip etmelisiniz çünkü

o an misina suyun üzerindedir siz kıyıya vardıktan bir

süre sonra batar .O an bir tekne geçerse misinanız per-

vanesine takılır hem sizin için hem de o tekne için tehli-

keli olabilir,özellikle misina elinize falan dolanırsa

(90 lık misina) hiç şansınız olmaz.Bu yüzden belli bir

uzaklığa kadar tekne görünmemeli(sürat tekneleri

sürpriz) yapabilir)ve de yanınızda kurşun kıstırmalar

veya ağırlıklar olmalı, zor da kaldığınızda kullanarak

misinanın batmasını sağlamalısınız. Diyeceksiniz bu

ağırlıkları takıp da niye misinayı denize bırakmıyor-
sun?Bu yerler çoğunlukla kayalık olduğu için misina-

yı çektiğinizde kayaya dolanır kurtaramazsınız,misi-

na kendi ağırlığı ile dibe battığında zamanla sübyenin

hareketi ile takıldığı yerlerden kurtulur.Yani olta

dibe takıldığında hafifçe asılırsın gelmiyorsa zorlan-

maz kendinin kurtulması beklenir.Ağırlık takarak

attığımız zamanlar da oldu,akıntı çok fazla ise yapa-

cak başka bir şey yoktur.Neyse oltayı bırakıp daha
önce demir attığın yere geliyorsun demirin şamandı-

rasırasına oltayı bağlıyarak bir kaç tane oltayı değişik

yerlere atabilirsin.Sonunda gelip demir ipine kayığını

bağlıyorsun ve av başlıyor,5 dakikada bir oltaların

köpüklerini eline alıp 5-6 metre sarıyorsun böylece

500-600 m lik bir alan taranmış oluyor,oltayı çekti-

ğin yerlerde bir balık olur da yemi görürse mutlaka

yeme atlar,köpük havalara uçar.O anki heyacanı

anlatamam bütün hızınla çekeceksin hiç ara verme-

den.Küçük bir boşlukta balık bir kovuğa girebilir,

oltanın kopma sorunu olmaz iğnelerde kaliteli ise

açılmazlar.Kayığın kullanışlı ise bir yandan balığı

beklerken çayını yapabilirsin,radyonu açıp müzik

dinlersin,kitabını okursun.Kısaca uzatma çok rahat

bir avlanma şeklidir ve yakaladığın balıklar da 2 kg

dan aşağı olmaz.